Zespół napięcia przedmiesiączkowego (PMS) jest zaburzeniem, które obejmuje nasilone objawy psychiczne i somatyczne pojawiające się u kobiet w wieku rozrodczym. Dolegliwości są cykliczne i występują w drugiej fazie cyklu.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego — czym jest?
Niepożądane dolegliwości związane z miesiączkowaniem odczuwa znaczna część kobiet w wieku rozrodczym, natomiast jedynie część zmaga się z tak zwanym zespołem napięcia przedmiesiączkowego (premenstrual syndrome — PMS). Jest to zespół, który swoim zakresem obejmuje objawy somatyczne i psychiczne. Pojawiają się one przed miesiączką, u kobiet, u których występują cykle owulacyjne. Objawy są cykliczne i ustępują w pierwszych dniach krwawienia.
Przyczyny pojawienia się PMS
To, dlaczego jedną kobietę dotyka zespół napięcia przedmiesiączkowego, a inna nie jest jednoznacznie określone. Podejrzewa się, że może mieć to związek z nieprawidłową reakcją przekaźników w układzie nerwowym na prawidłową czynność jajników.
U kobiet, u których występuje PMS, obserwuje się obniżony poziom serotoniny. Pojawienie się więc zespołu napięcia przedmiesiączkowego łączy się z trudnymi stanami emocjonalnymi, stresem i rodzinnym obciążeniem zaburzeniami depresyjnymi. Istotny może być również wiek. Nierzadko objawy nasilają się po poradzie, a maleją po menopauzie.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego — jak często występuje
Szacunki pokazują, że zespół napięcia przedmiesiączkowego może dotykać nawet 40% kobiet. Warte zauważenia jest to, że PMS występuje rzadziej u kobiet, które stosują antykoncepcję hormonalną.
Objawy zespołu napięcia przedmiesiączkowego
Zespół napięcia przedmiesiączkowego charakteryzuje się występowaniem wielu objawów, często niespecyficznych. Dolegliwości te możemy podzielić na dwie grupy: objawy psychiczne i fizyczne.
Objawy fizyczne PMS
Do fizycznych objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego zaliczamy:
- bolesność i tkliwość piersi,
- trądzik,
- wzdęcia,
- uczucie pełności,
- zmiany skórne,
- bóle w krzyżu,
- kołatanie serca.
Objawy psychiczne PMS
Wśród psychicznych objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego warto zwrócić uwagę na:
- zmęczenie, senność,
- nadmierny apetyt,
- osłabione libido,
- rozdrażnienie,
- problemy z koncentracją,
- wahania nastroju.
Mam PMS — co robić?
Przede wszystkim nie panikować. Zauważenie, że pojawiające się objawy mogą świadczyć o zespole napięcia przedmiesiączkowego, jest już dużym krokiem. Niestety wiele kobiet pomimo ciężkich miesiączek nie zgłasza się do lekarza i próbuje samodzielnie wspierać się jedynie lekami przeciwbólowymi. Taka terapia często okazuje się nieskuteczna, co prowadzi do jeszcze większej frustracji i obniżenie standardu życia.
Postępowanie zależy od nasilenia objawów i samopoczucia. W przypadku ciężkich dolegliwości należy zgłosić się do ginekologa, który zleci odpowiednie badania i dobierze indywidualne leczenie.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego — ustalenie rozpoznania
Głównym kryterium rozpoznania PMS jest potwierdzenie, że u pacjentki występuje co najmniej jeden typowy objaw somatyczny lub psychiczny, który pojawia się na co najmniej 5 dni przed rozpoczęciem krwawienia i ustępuje maksymalnie 4 dnia miesiączki.
Rozpoznanie to musi opierać się na obserwacji wynoszącej przynajmniej 2 miesiące, dlatego częstym krokiem u pacjentki podejrzewającej PMS, jest zalecenie prowadzenia dzienniczka, w której zapisuje ona występujące dolegliwości.
Istotne jest wykluczenie innych chorób, które swoimi objawami mogą przypominać zespół napięcia przedmiesiączkowego. W tym celu wykorzystuje się szerokie spektrum badań ultrasonograficznych i ginekologicznych.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego — leczenie
Warto podkreślić, że skuteczne leczenie zespołu napięcia przedmiesiączkowego wymaga złożonego podejścia i zaangażowania kilku specjalistów (lekarza rodzinnego, psychiatry, ginekologa i endokrynologa). Pozwala to spojrzeć na problem z szerokiej perspektywy, a pacjentka ma pewność, że każdy aspekt jest zdrowia fizycznego i psychicznego, jest zaopiekowany.
Podstawą skutecznego wyleczenie PMS jest zadbanie o swój tryb życia. Istotne jest wdrożenie planu regularnej aktywności fizycznej. Zaleca się, aby pacjentka ćwiczyła minimum 30 minut dziennie kilka razy w tygodniu. Najbardziej polecane są ćwiczenia aerobowe np. bieganie. Niemniej warto pamiętać, że aby leczenie było efektywne, a pacjentka regularnie ćwiczyła, musi ona znaleźć aktywność fizyczną, która będzie sprawiała jej przyjemność.
Kolejnym aspektem jest zbilansowana dieta. Jest ona nieodłącznym czynnikiem leczenia PMS. Pacjentka powinna przygotować się na zrezygnowanie z używek oraz dbanie o zbilansowane i regularne posiłki. Nierzadko ważne jest także, aby pacjentka skomplementowała regularnie odpowiednie witaminy i minerały, które wspomogą leczenie. Najczęściej jest to magnez, wit. B6, wit. D oraz wapń.
Czasami zdarza się, że specjalista wraz z pacjentką decydują się na włączenie leków przeciwdepresyjnych (w małych ilościach) i terapii poznawczo-behawioralnej. Warto jednak pamiętać, że wprowadzenie leczenia przeciwdepresyjnego może nieść za sobą różne skutki uboczne, na przykład obniżenie libido, nudności i wymioty. Badania pokazują, że wprowadzenie do terapii dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych może mieć pozytywny wpływ na złagodzenie objawów.
W niektórych przypadka, gdy zawodzą powyższe metody, pacjentce proponuje się usunięcie macicy wraz z jajnikami.
Zespół napięcia przedmiesiączkowego można leczyć!
Pomimo że jest to choroba, z którą zmaga się wiele kobiet, nierzadko są one nieświadome, że dolegliwości, które ich dotykają, można leczyć. Dlatego też zwracamy szczególną uwagę, by sprawdzać każdy symptom, który nas niepokoi lub obniża nasz standard życia. Kluczową rolę odgrywa znalezienie zespołu specjalistów, którzy poprowadzą pacjentkę przez proces leczenia.