Żylaki powrózka nasiennego, znane również jako żylaki jądra, są schorzeniem dotyczącym mężczyzn, które polega na poszerzeniu i wydłużeniu żył znajdujących się w jądrach. Objawiają się one z reguły jako niebolesne, niebieskawe lub fioletowe guzki lub narośla w okolicach jądra.
Żylaki powrózka nasiennego – jak powstają?
Żylaki powrózka nasiennego to w rzeczywistości nieprawidłowe, znacznie poszerzone i kręte naczynia żylne zlokalizowane w górnym biegunie jądra – tzw. żylnym splocie wiciowatym. Krew żylna z jądra odprowadzana jest licznymi drobnymi żyłami, które łączą się razem, tworząc splot wiciowaty. Bezpośrednio ze splotu wiciowatego krew żylna odprowadzana jest przez żyłę jądrową – po prawej stronie żyła jądrowa uchodzi do żyły głównej dolnej, natomiast po stronie lewej żyła jądrowa uchodzi do żyły nerkowej. Ma to istotne znaczenie, ponieważ żylaki powrózka nasiennego częściej występują po stronie lewej. Żylaki po stronie prawej występują rzadko – w przypadku ich wystąpienia konieczna jest diagnostyka w kierunku nieprawidłowych mas w jamie brzusznej mogących zaburzać odpływ krwi z prawego jądra.
Wyróżnia się:
- żylaki I stopnia prezentują się pod postacią niewielkiego zgrubienia w górnej części moszny pojawiającego się jedynie podczas zwiększania ciśnienia w jamie brzusznej, np. w trakcie kaszlu, kichania lub w trakcie próby wydechu przy zatkanych ustach i nosie
- żylaki II stopnia to stale obecne, niewielkie uwypuklenie moszny nad jądrem, które w przypadku zwiększania ciśnienia w jamie brzusznej pęcznieje, powiększa się i twardnieje
- żylaki III stopnia to znacznie poszerzone naczynia żylne splotu wiciowatego, w sposób stały uwypuklające skórę moszny, przez którą mogą przeświecać wypełnione krwią naczynia żylne w postaci niebieskawych/szarawych gronek.
Jakie są objawy żylaków powrózka nasiennego?
Żylaki powrózka nasiennego zazwyczaj przebiegają bezobjawowo. W przypadku mało zaawansowanej choroby mogą być słabo widoczne w pozycji leżącej i zostać niezauważone przez pacjenta. Nieliczni pacjenci mogą odczuwać niewielkie dolegliwości bólowe lokalizujące się w obrębie jądra, narastające w ciągu dnia i częściowo ustępujące po uniesieniu jądra. Dolegliwości bólowe mogą pojawiać się zwłaszcza w trakcie wysiłku fizycznego. W związku z tym w większości przypadków żylaki powrózka nasiennego wykrywane są przypadkowo w trakcie badania lekarskiego lub badania USG jąder.
Objawy żylaków powrózka nasiennego mogą obejmować:
- widoczne i wyczuwalne guzki lub narośla w okolicach jądra,
- obrzęk jądra,
- ból lub dyskomfort w okolicy jądra,
- uczucie ciężkości w mosznie
Żylaki powrózka a płodność
Żylaki powrózka nasiennego są najczęstszą odwracalną przyczyną zmniejszenia płodności u mężczyzn. Warto zaznaczyć, że nie u wszystkich pacjentów z żylakami powrózka nasiennego dochodzi do zmniejszenia płodności. Istnieje kilka mechanizmów, które w przypadku żylaków powrózka nasiennego prowadzą do obniżenia jakości nasienia. Prawidłowa spermatogeneza zachodzi w nieco niższej temperaturze niż temperatura ciała człowieka – możliwe jest to dzięki położeniu jąder w mosznie. W przypadku obecności żylaków powrózka nasiennego dochodzi do zaburzenia odpływu krwi żylnej z jąder co prowadzi do wzrostu panującej w nich temperatury powodując zmniejszenie produkcji plemników. Ponadto zwolnienie odpływu krwi żylnej powoduje wolniejsze oczyszczanie się komórek jąder ze szkodliwych produktów przemiany materii, a zwiększone ciśnienie w drobnych naczyniach powoduje zaburzenia w składzie substancji międzykomórkowej, która otacza komórki jądra. Prowadzi to nie tylko do zaburzenia w produkcji plemników, ale powoduje również obniżenie poziomu wydzielanego przez jądra testosteronu oraz może prowadzić do stopniowego zmniejszania się jądra.
Wykazano, że po operacyjnym leczeniu żylaków powrózka nasiennego poprawie ulegają parametry nasienia – zwiększa się całkowita liczba plemników, oraz liczba plemników wykazujących prawidłowy sposób poruszania się. Przekłada się to na zwiększenie wskaźnika spontanicznych ciąż.
Jak lekarz ustala rozpoznanie?
Diagnostyka żylaków powrózka nasiennego polega zazwyczaj na badaniu fizycznym przez lekarza oraz ewentualnie na wykonaniu ultrasonografii jąder.
Badaniem niezbędnym do kwalifikacji pacjenta do leczenia operacyjnego żylaków powrózka nasiennego jest badanie nasienia. Z uwagi na sposób pozyskiwania materiału do badania możliwe jest ono do wykonania po ukończeniu 18. roku życia lub po ukończeniu 17. roku życia z pisemną zgodą pacjenta i opiekunów prawnych.
Jakie są metody leczenia?
Leczenie operacyjne
Kwalifikacji do leczenia operacyjnego u pacjentów po ukończeniu 18. roku życia dokonuje urolog na podstawie wyników badania nasienia. Z uwagi na brak możliwości wykonania badania nasienia u pacjentów poniżej 17. roku życia kwalifikacja do leczenia ustalana jest indywidualnie dla każdego pacjenta przez chirurga dziecięcego lub urologa dziecięcego na podstawie wyników badania USG jąder i ewentualnej obecności dolegliwości bólowych. Sama obecność żylaków powrózka nasiennego nie stanowi wskazania do leczenia operacyjnego.
Istnieje kilka metod leczenia operacyjnego żylaków powrózka nasiennego – można je podzielić ze względu na sposób wykonania zabiegu na:
- małoinwazyjną (laparoskopowe),
- klasyczne.
Ze względu na miejsce zaopatrzenia naczyń jądrowych zabiegi dzieli się na nadpachwinowe, pachwinowe i podpachwinowe. Jednym z najpowszechniej wykonywanych zabiegów operacyjnych jest zabieg laparoskopowy z dostępu nadpachwinowego.
Do technik klasycznych z możliwością dostępu pachwinowego i podpachwinowego należy mikrochirurgiczne usunięcie żylaków powrózka nasiennego.
Embolizacja żylaków powrózka nasiennego
Wraz z rozwojem radiologii interwencyjnej obecnie możliwe jest również wewnątrznaczyniowe leczenie żylaków powrózka nasiennego.
Jeżeli potrzebujesz konsultacji lekarskiej zapraszamy do CM Macromedica. Konsultuje i wykonuje badania USG urolog – lek. Aleksander Ślusarczyk.