Czerniak

Czerniak

Czerniak to wywodzący się z komórek barwnikowych nowotwór złośliwy. Najczęściej występuje na powierzchni skóry, ale zdarza się, że pojawia się także na błonach śluzowych czy gałce ocznej. 

Czym jest czerniak?

Czerniak jest nowotworem złośliwym, który wywodzi się z komórek barwnikowych. 

Czerniak- jak często występuje?

Nowotwór ten stanowi ok. 5-7% wszystkich nowotworów skóry. 

Rocznie w Polsce diagnozuje się ok. 2000 nowych przypadków zachorowań. Z podobną częstością chorują mężczyźni i kobiety. Niepokojąca jest jednak śmiertelność na tę chorobę. Z każdym kolejnym rokiem występuje ok. 8% wzrost umieralności na czerniaka.

Czerniak- przyczyny

Na pojawienie się czerniaka ma wpływ wiele czynników. Wśród nich wyróżniamy czynniki genetyczne i środowiskowe. Poniżej przedstawiamy czynniki ryzyka wpływające na pojawienie się choroby. 

Czynniki ryzyka:

  • obciążenie rodzinne zwiększa ryzyko od 3 do 70 razy, w zależności od ilości chorych krewnych
  • znamiona barwnikowe, czyli pieprzyki, im więcej pieprzyków, tym bardziej zwiększa się ryzyko zachorowania, dochodząc nawet do 11- krotnie większego narażenia na chorobę. Szczególną uwagę należy zwracać na zmiany zmieniające wygląd
  • zachorowanie w przeszłości na nowotwór złośliwy skóry inny niż czerniak, zwiększa ryzyko 3- krotnie
  • zachorowanie w przeszłości na czerniaka, zwiększa ryzyko 8- krotnie
  • intensywne narażenie na promieniowanie UV
  • xeroderma pigmentosum
  • skłonność do oparzeń słonecznych
  • ciężkie oparzenia słoneczne w dzieciństwie lub młodości
  • jasna skóra, jasne lub rude włosy, obecność piegów, niebieskie oczy to 11- krotnie większe ryzyko zachorowania
  • immunosupresja

Warto zwrócić uwagę, że mniej niż 40% czerniaków rozwija się na podłożu wcześniej już istniejącej zmiany np. pieprzyka.

Czerniak- objawy

Charakterystyka zmian skórnych, które powinny wzbudzić podejrzenia:

  • nierówny koloryt zmiany (jaśniejsze i ciemniejsze miejsca)
  • nieregularny, asymetryczny kształt
  • zmiany w grubości zmiany
  • swędzenie
  • nierówne brzegi
  • wielkość powyżej 6 mm

Wczesna postać czerniaka jest zazwyczaj niesymetryczna o nieregularnych i poszarpanych granicach. W bardziej zaawansowanej postaci zmiany często zaczynają być uwypuklone ponad poziom skóry. Czasami może się z nich sączyć krwisto- surowiczy płyn. 

Dodatkowym objawem, na który warto zwrócić uwagę, jest powiększenie się węzłów chłonnych w okolicach podejrzanej zmiany. 

Rodzaje czerniaka

Czerniak szerzący się powierzchownie jest najczęściej występującym nowotworem tego rodzaju. Dotyczy około 60- 70% wszystkich zachorowań. Najczęściej powstaje ze znamion barwnikowych, najczęściej dysplastycznych. 

Czerniak guzkowy jest najcięższą postacią. Dotyka 10- 30% chorych.

Czerniak z plamy soczewicowatej jest najrzadszym rodzajem tego nowotworu. Stanowi 5- 15% zachorowań i dotyczy głównie osób starszych, w podeszłym wieku. Atakuje głównie twarz i szyję. Powodem jego pojawienia się jest stan wieloletniego napromieniania skóry światłem słonecznym. 

Zauważam objawy- co robić?

W przypadku zauważenia objawów należy skierować się do lekarza dermatologa, który kieruje pacjenta na dalszą diagnostykę.

Czerniak- sposoby leczenia

Szczególnie warto pamiętać, że im wcześniej rozpoznany czerniak, tym większa szansa jest na wyleczenie. Od czasu również zależy ryzyko wystąpienia i czas pojawienia się przerzutów.

Jednym ze sposobów leczenia czerniaka jest zastosowanie leczenia operacyjnego, podczas którego wycina się zmianę wraz z odpowiednim marginesem bezpieczeństwa. Następnie zadaniem pacjenta jest regularne stawianie się na kontrolach lekarskich w celu sprawdzania stanu operowanego miejsca. Po uzyskaniu potwierdzenia (uzyskanego dzięki badaniu histopatologicznemu), że wycięta zmiana to czerniak, należy przeprowadzić biopsję węzła wartowniczego (jednego z węzłów, który znajduje się najbliżej pierwotnego guza). 

Jeżeli mamy do czynienia z zaawansowanym i rozsianym czerniakiem, stosuje się:

  • Immunoterapię i leczenie ukierunkowane molekularnie, które są nowoczesnymi i najskuteczniejszymi metodami leczenia. Do tych terapii stosuje się: wemurafenib, dabrafenib, trametynib, enkorafenib, binimetynib i kobimetynib.
  • Wycięcie przerzutów odległych czerniaka, które rozważane jest w przypadku tylko jednego zajętego narządu.
  • Chemioterapię z użyciem jednego leku cytotoksycznego, która obecnie stosowana jest raczej rzadko ze względu na skuteczniejszą terapię molekularną.
  • Izolowaną kończynowo chemioterapię perfuzyjną w hipertermii, która polega na podawaniu dużych dawek leku cytostatycznego do tętnicy kończy odizolowanej od krążenia ogólnoustrojowego.

Co robić po usunięciu zmiany?

Przez pierwsze dwa lata badania kontrolne należy robić co 2-3 miesiące. Jeżeli węzły chłonne nie były usuwane, zaleca się kontrole co miesiąc.

Po 2 latach od operacji, badania wykonuje się co 3-6 miesięcy.

5 lat po usunięciu zmiany, to czas, kiedy badania kontrolne można robić co 6-12 miesięcy.

Jak uniknąć zachorowania na czerniaka?

Rady wymienione poniżej sprawdzają się nie tylko w celu uniknięcia czerniaka, ale także innych chorób skóry, które związane są z promieniami słonecznymi. 

Specjaliści radzą przestrzegać kilku wskazówek:

  • Unikać słońca w godzinach popołudniowych (wtedy jest najmocniejsze).
  • Stosować kremy z filtrami UVA i UVB.
  • Sprawdzić, czy stosowane przez nas leki nie powodują przebarwień po kontakcie ze słońcem.

Życie z czerniakiem- jakie są rokowania?

Rokowanie zależy przede wszystkim od lokalizacji guza pierwotnego, grubości nacieku i obecności owrzodzenia. Niestety, im większa zmiana, tym rokowanie jest gorsze. Podobnie wygląda sprawa z głębokością naciekania. Dlatego też tak ważne jest wczesne zdiagnozowanie.

Odsetek 5- letnich przeżyć zależą od klinicznego stopnia zaawansowania: 

I stopień- 95%
II stopień- 75%
III stopień- 60%
IV stopień- 20%

Aby umówić się do naszych specjalistów: ZnanyLekarz
Aby być z nami na bieżąco: Instagram, Facebook