Toksoplazmoza to choroba pasożytnicza wywoływana przez pierwotniaka Toxoplasma gondii. Pierwotniak ten występuje w przewodzie pokarmowym kotów i tkankach niemal wszystkich ssaków oraz niektórych ptaków.

Czym jest toksoplazmoza?

Toksoplazmoza jest chorobą pasożytniczą, którą wywołuje pierwotniak Toxoplasma gondii. Pierwotniaka tego można znaleźć w przewodzie pokarmowym kotów, większości ssaków (również człowieka) i niektórych ptaków. Wyróżniamy trzy rodzaje szczepów.

Objawy zarażenia zależą od drogi zakażenia i od stanu układu odpornościowego. Toksoplazmoza jest szczególnie niebezpieczna podczas ciąży.

Jak dochodzi do zarażenia toksoplazmozą?

Do zarażenia człowieka najczęściej dochodzi drogą pokarmową. Do najczęstszych scenariuszy zaliczamy:

Spożycie nieumytych owoców lub warzyw, które zanieczyszczone są kocimi odchodami. Dlatego tak ważne jest, aby umyć zakupione produkty.
Spożycie surowego, niedopieczonego lub niedogotowanego mięsa, najczęściej wieprzowiny lub baraniny, które zawiera cysty pierwotniaka Toxoplasma gondii.
Nieumyślne przeniesienie do ust oocyst lub cyst. Najczęściej wydarza się to po kontakcie z zanieczyszczoną ziemią lub piaskiem z kociej kuwety. Przypadkowe przeniesienie może mieć również miejsce po kontakcie z surowym mięsem.
Możliwe jest zarażenie poprzez łożysko, w trakcie ciąży. Jest to toksoplazmoza wrodzona. Z tego powodu, toksoplazmoza w trakcie ciąży może być bardzo niebezpieczna.
Do zarażenia może dojść po przetoczeniu krwi lub przeszczepieniu narządu od zarażonego dawcy.

Ważne jest, aby podkreślić, że chory nie zaraża podczas kontaktu z innymi osobami.

Zarażenie toksoplazmozą

Zarażenie pierwotniakiem Toxoplasma gondii nie oznacza choroby, ponieważ bardzo często przebiega ono bezobjawowo. Większość cyst/oocyst niszczona jest przez układ odpornościowy, niektóre osiedlają się w tkankach gospodarza, tworząc cysty i pozostają tam do końca życia.

Toksoplazmoza — jak często występuje?

Ze względu na to, że większość ludzi zarażona jest bezobjawowo, ciężko podać dokładne statystyki.

Częstość zarażenia zależy od regionu świata. W krajach o wilgotnym, gorącym klimacie choroba może dotykać nawet 95% populacji, w Polsce, będzie to ok. 40-60%.

Warto podkreślić, że osoba, która raz została zarażona, nie zarazi się ponownie tym samym szczepem. Przy zetknięciu z innym rodzajem — może dojść do zarażenia.

Toksoplazmoza — objawy

Objawy toksoplazmozy zależą od rodzaju zarażenia (nabyte, wrodzone) oraz od stanu odporności danej osoby.

Toksoplazmoza wrodzona

Do zarażenia dochodzi poprzez łożysko w trakcie ciąży. Do zarażenia płodu dochodzi, jeżeli matka nabyła chorobę w trakcie trwania ciąży albo jeżeli u kobiety doszło do zarażenia kilka miesięcy przed poczęciem.

Toksoplazmoza węzłowa

Osoba z dobrą odpornością zazwyczaj przechodzi zarażenie bezobjawowo. Objawy występuje jedynie u ok. 10% wszystkich chorych, zazwyczaj młodych. Jej przebieg znany jest pod nazwą toksoplazmozy węzłowej.

Objawem są wtedy powiększone węzły chłonne (jeden lub więcej). Najczęściej zaatakowane są te na karku, potylicy lub szyi. Powiększone węzły są wyczuwalne spod skóry i po dotknięciu sprawiają dyskomfort. W pewnym czasie samoistnie wracają do swojej naturalnej wielkości, nie dochodzi do ich zropienia. Nierzadko pacjenci, w przebiegu choroby, skarżą się na objawy, które przypominają grypę. Zaliczamy do nich: bóle głowy, męczliwość, bóle mięśni, stan podgorączkowy, nadmierna potliwość. Warto jednak pamiętać, że są to objawy niespecyficzne, mogą występować w przebiegu różnych chorób.

Bardzo rzadko, ale zdarza się, że podczas zarażenia pierwotniakiem Toxoplasma gondii dochodzi do zajęcia różnych narządów, wskutek czego dochodzi do poważniejszych chorób, takich jak: zapalenia mózgu, płuc, wątroby, czy mięśnia sercowego. Może również dojść do zapalenia siatkówki i wtedy mamy do czynienia z toksoplazmozą oczną.

Toksoplazmoza oczna

Jest to wyjątkowa postać choroby. Może być wynikiem zakażenia wrodzonego lub nabytego. Jej cechą charakterystyczną jest obecność ogniska zapalnego w siatkówce lub naczyniówce oka. Powodować to może zeza, ubytek w polu widzenia lub całkowitą utratę wzroku. W lżejszych przypadkach zdarza się, że pacjent nie jest świadom zarażenia. Do odkrycia pozapalnych blizn dochodzi przypadkowo, podczas kontrolnej wizyty okulistycznej.

Toksoplazmoza w trakcie trwania ciąży

Ryzyko przeniesienia zarażenia wzrasta wraz z wiekiem ciąży. Konsekwencje zarażenia zależą od okresu w jakim, do niego doszło. Im wcześniej doszło do zarażenia, tym poważniejsze będą objawy.

Zarażenie w I trymestrze ciąży może być przyczyną obumarcia płodu lub poronienia.

W II trymestrze zarażenie powoduje widoczne u dziecka objawy, do najczęstszych należy wodogłowie, zmiany zapalne na dnie oka, zwapnienia śródczaszkowe, żółtaczka, powiększenie wątroby i śledziony, hipotrofia wewnątrzmaciczna.

Dzieci, u których doszło do zarażenia pod koniec ciąży, zazwyczaj nie mają żadnych objawów tuż po urodzeniu. Mogą, ale nie muszą się one pojawić w następnych latach życia. Jeżeli już wystąpią, to będzie to: zez, jaskra, opóźnienie rozwoju psychoruchowego, drgawki, zapalenie siatkówki lub naczyniówki.

Jak lekarz ustala rozpoznanie?

Najczęściej stosuje się badania serologiczne, które mają za zadanie wykryć w krwi przeciwciała (IgG, IgM, IgA). Istotne jest powtarzanie tych badań, aby stwierdzić, czy początkowy wynik nie był np. fałszywie dodatni lub ujemny. Poza tym regularne sprawdzanie tych wartości pozwala na stwierdzenie, z jakim rodzajem zakażenia zmaga się dana osoba.

W niektórych przypadkach stosuje się metodę PCR, która służy do wykrywania materiału genetycznego Toxoplasma gondii. W tym przypadku bada się:
– płyn owodniowy, który pobierany jest w czasie amniopunkcji (w przypadku stwierdzenia świeżego zarażenia u kobiety ciężarnej),
– płyn mózgowo-rdzeniowy (w przypadku zapalenia mózgu),
– płyn z komory przedniej oka (w przypadku podejrzenia toksoplazmozy ocznej)

Jak zapobiec zachorowaniu?

Aby uniknąć zachorowania, należy unikać jedzenia surowego i półsurowego mięsa oraz nieumytych owoców i warzyw. Po kontakcie z takimi produktami należy dokładnie myć ręce i użyte przyrządy.

Aby umówić się do naszych specjalistów: Znany Lekarz