Popularność diety bezglutenowej stale rośnie. Zwracamy coraz większą uwagę na to, co dostarczamy do swojego organizmu i jaki te składniki maja na niego wpływ. To dobry nawyk. W przypadku glutenu jednak, nie jest on domyślnie szkodliwy. Wywołuje natomiast niebezpieczne dla zdrowia konsekwencje u osób, które cierpią na jego nietolerancję.
Czym w ogóle jest gluten?
Gluten jest grupą naturalnych białek pochodzenia roślinnego. Występuje w zbożach takich, jak pszenica, pszenżyto, żyto oraz jęczmień. W skład grupy wchodzą gluteniny i gliadyny. To właśnie te drugie mają szkodliwy wpływ na organizm osób, wykazujących nadwrażliwość na nie.
Właściwości glutenu charakteryzują się głównie lepkością, przyjemnym zapachem i smakiem. W potrawach gluten zapewnia sprężystość i elastyczność, np. ciasta. Sprzyja także jego wyrastaniu, poprawia zapach i smak.
Celiakia, alergia, czy nietolerancja? Kiedy niezbędna jest dieta bezglutenowa?
Określenie nadwrażliwości na gluten jest każdorazowo wykonywane poprzez odpowiednie badania. Naturalnie istnieje szereg symptomów, mogących świadczyć o wystąpieniu nadwrażliwości. Jednak nie są one wystarczająco jednoznaczne, aby móc z całą pewnością stwierdzić występowanie choroby wykluczającej spożywanie glutenu.
Istnieją trzy główne typy chorób, wywołujących negatywną reakcję organizmu na gluten:
Alergia – istnieją możliwości zmniejszania jej skutków i w niektórych przypadkach dopuszczalne jest spożywanie śladowych ilości glutenu. Nie niesie to dla chorego konsekwencji zdrowotnych. Alergie bardzo często występują u dzieci, które dopiero rozpoczynają swoją przygodę z rozszerzoną dietą. Ten typ nadwrażliwości na gluten może minąć z wiekiem i daje szansę na całkowite wyleczenie. Niemniej, alergii na gluten nie można lekceważyć. Jeżeli jest silna, może prowadzić do niebezpiecznego dla życia wstrząsu anafilaktycznego.
Nietolerancja glutenu – nadwrażliwość na gluten wynikająca z nietolerancji glutenu jest związana z chorobami innych układów, niż układ pokarmowy. W przypadku wystąpienia niektórych chorób hormonalnych i endokrynologicznych, zalecane jest wyeliminowanie glutenu z codziennej diety. Jedną z takich chorób jest choroba Hashimoto. Oprócz konieczności przyjmowania leków, osoby cierpiące na zespół Hashimoto powinny zmienić także swoje nawyki żywieniowe. Szczegółowe postępowanie powinno być każdorazowo ustalone przez prowadzącego endokrynologa lub dietetyka.
Celiakia – jest najpoważniejszą z chorób związanych z nadwrażliwością na gluten. Celiakia, inaczej choroba trzewna, jest schorzeniem układu pokarmowego. W wyniku kontaktu z glutenem, kosmki jelitowe są intensywnie podrażniane, co powoduje ich zanik. Na kosmki jelitowe gluten działa jak toksyna. W efekcie zanikających kosmków jelitowych, zachodzą w organizmie niebezpieczne zmiany. Dobre wartości odżywcze, witaminy i minerały, przestają być wchłaniane z przewodu pokarmowego lub ich wchłanianie staje się bardzo ograniczone. W wyniku niedoborów, cierpi cały układ immunologiczny. Z kolei zaburzenia układu immunologicznego prowadzą do poważnych konsekwencji i rozwoju niebezpiecznych chorób. Pierwszym objawem biochemicznym jest zwykle niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza. Celiakia jest chorobą, której nie można ignorować. Dieta bezglutenowa w tym przypadku musi być ścisła, a jej przestrzeganie absolutnie bezwzględne.
Jak określić nadwrażliwość na gluten?
Nadwrażliwość lub konieczność wyeliminowania glutenu z diety, należy każdorazowo zdiagnozować poprzez wykonanie specjalistycznych badań. W przypadku chorób hormonalnych, lekarz ocenia rodzaj choroby i wpływ diety na jej przebieg. Przy przesłankach mogących świadczyć o alergii lub celiakii, wykonywane są testy na przeciwciała z krwi lub gastroskopia rozszerzona o biopsję jelita w kierunku celiakii. Przed wykonaniem badań mających na celu określenie nadwrażliwości na gluten, nie należy eliminować tego składnika z diety. Jedynie stała ekspozycja na gluten pozwoli na miarodajne i jednoznaczne wyniki badań.