Endometrioza to choroba narządów płciowych kobiety. Charakteryzuje się obecnością komórek błony śluzowej trzonu macicy (endometrium) poza jamą macicy. Reagują one na zmiany hormonalne, które zachodzą w cyklu miesiączkowym, następstwem tego jest przewlekła reakcja zapalna. W tym procesie dochodzi do wewnętrznych krwawień, rozwoju bolesnych guzków, zapalenia, tworzenia się blizn i zrostów oraz zmiany stosunków anatomicznych narządów w miednicy mniejszej.
Co to jest endometrioza i jakie są przyczyny?
Endometrioza to choroba narządów płciowych kobiety, której dokładnych przyczyn nie ustalono.
Wśród czynników etiologicznych wymienia się czynniki wrodzone, środowiskowe, epigenetyczne, autoimmunologiczne i alergiczne. Sądzi się, że podstawowym mechanizmem powstawania ognisk endometriozy jest wsteczne miesiączkowanie, tzn. przedostawanie się krwi miesiączkowej przez jajowody do jamy otrzewnowej i wszczepianie się złuszczonych komórek endometrium. Ponieważ jednak mechanizm ten obserwuje się również u zdrowych kobiet, w powstawaniu ognisk endometriozy muszą brać udział również inne czynniki.
Endometrioza jest u wielu kobiet przyczyną niepłodności, przewlekłych dolegliwości bólowych i pogorszenia w związku z tym jakości życia.
Jakie są objawy?
Najczęstszym objawem endometriozy jest ból zlokalizowany w miednicy małej. Inne objawy to m.in.: bolesne miesiączkowanie, bolesne stosunki płciowe, ból w czasie oddawania moczu i stolca, bóle brzucha i w krzyżu oraz przewlekły ból w miednicy (tzn. trwający co najmniej 6 miesięcy przewlekły ból brzucha niezależny od fazy cyklu miesiączkowego). Rzadziej występuje cykliczny ból kończyny dolnej o charakterze rwy kulszowej oraz cykliczne krwawienia z odbytnicy lub dróg rodnych.
U kobiet z endometriozą mogą też występować objawy z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, takie jak wzdęcia, biegunka.
Choroba często przebiega bezobjawowo i rozpoznawana jest przypadkowo, np. podczas różnych interwencji operacyjnych lub kontrolnego badania ginekologicznego (np. ogniska endometriozy w pochwie lub w bliźnie po cięciu cesarskim). Czasami jedynym objawem jest zmniejszona płodność kobiety.
Jak lekarz ustala rozpoznanie?
Lekarz endometriozę rozpoznaje na podstawie objawów klinicznych, palpacyjnego badania ginekologicznego, badań USG, niekiedy tomografia rezonansu magnetycznego oraz obrazu stwierdzanego w czasie interwencji operacyjnej (laparoskopia), potwierdzonego badaniem histologicznym pobranych wycinków.
Endometrioza — sposoby leczenia
W leczeniu endometriozy stosuje się metody farmakologiczne, chirurgiczne lub obie metody jednocześnie.
Wybór sposobu leczenia zależy od jego konkretnej tolerancji i kosztów, skuteczności klinicznej, doświadczenia lekarza i stopnia współpracy pacjentki. Istotnym czynnikiem w doborze leczenia są plany macierzyńskie leczonej kobiety.
Farmakoterapia
Zasadą leczenia jest wywołanie braku miesiączki, co teoretycznie powinno zapobiegać wzrostowi endometrium i sprzyjać regresji zmian chorobowych oraz ustępowaniu dolegliwości bólowych. Objawy choroby mogą się jednak pojawić ponownie po zaprzestaniu terapii.
Stosuje się hormonalne preparaty antykoncepcyjne. Należy mieć na uwadze, że żadna z metod farmakoterapii nie prowadzi do całkowitego wyleczenia i nie ma korzystnego wpływu na zajście w ciążę. Rozpoczęcie terapii hormonalnej u kobiet niemogących zajść w ciążę z rozpoznaną endometriozą jest odwlekaniem leczenia zasadniczego (chirurgicznego), gdyż stosowne leki wywołują farmakologiczną niepłodność.
Leczenie chirurgiczne
Wskazaniem do leczenia operacyjnego endometriozy jest ból w obrębie miednicy mniejszej, niepłodność w przebiegu endometriozy, endometrioza głęboka naciskająca oraz torbiele endometrialne jajników.
Zachowawcze leczenie chirurgiczne
Celem takiego leczenia jest usunięcie ognisk choroby oraz przywrócenie prawidłowych warunków anatomicznych i funkcji narządów miednicy mniejszej. Zmniejsza to dolegliwości bólowe i ryzyko nawrotu choroby oraz poprawia płodność pacjentki. Zachowawcze leczenie chirurgiczne przynosi korzyści niepłodnym kobietom z małym lub średnim natężeniem choroby i w przypadkach usunięcia torbieli o średnicy >3 cm.
Radykalne leczenie chirurgiczne
W szczególnie ciężkich przypadkach i u kobiet nieplanujących ciąży stosuje się usunięcie macicy wraz z jajnikami. Celem jest wywołanie menopauzy chirurgicznej. Metoda nie przynosi całkowitego wyleczenia u wszystkich kobiet, a dolegliwości bólowe mogą nadal występować. Operację powinien przeprowadzić doświadczony lekarz w specjalistycznym ośrodku.
Endometrioza, choć często przebiega bezobjawowo i diagnozowana jest przypadkowo w czasie kontrolnego badania ginekologicznego, może być przewlekłą, trudną do wyleczenia chorobą.
W naszym Centrum Medycznym posiadamy doświadczonych specjalistów, którzy specjalizują się w leczeniu endometriozy. Przyjmuje u nas m.in. dr n.med. Tomasz Songin, dr Alicja Hoszowska i dr Justyna Milewska.