Zespół policystycznych jajników

Zespół policystycznych jajników

Zespół policystycznych jajników może być dziedziczny. Może występować u kobiet, które w życiu płodowym były oddane nadmiernej ekspozycji na hormony męskie, czy tych z otyłością prowadzących niezdrowy tryb życia. 

Czym jest zespół policystycznych jajników?

PCOS jest zaburzeniem, które dotyczy kobiet w wieku rozrodczym. Jego nazwa pochodzi od charakterystycznego obrazu jajników w badaniu USG- charakteryzuje się on występowaniem wielu pęcherzyków. Na pojawienie się tej choroby mają wpływ czynniki genetyczne, endokrynologiczne, metaboliczne oraz środowiskowe. Schorzenie to charakteryzuje się występowanie cykli bezowulacyjnych, co powoduje niemożność zajścia w ciąże.

Objawy zespołu policystycznych jajników

Zespół policystycznych jajników lub inaczej wielotorbielowatość, to przypadłość dająca objawy zarówno wewnątrz narządów rozrodczych kobiet, jak też na zewnątrz ciała. Powoduje on zwiększoną produkcję drobnych i niedojrzałych pęcherzyków Graafa w jajnikach, przez co nie dochodzi do owulacji. Skutkiem tego jest m.in. brak możliwości zajścia w ciążę, ponieważ po zapłodnieniu nie powstaje ciałko żółte i nie zwiększa się poziom progesteronu odpowiedzialnego za utrzymanie i dalszy rozwój ciąży, a jego niedobór wywołuje dodatkowo nieregularne miesiączki. Zwiększona liczba pęcherzyków, które nie uwalniają jajeczek i obumierają, powoduje powstawanie na jajnikach małych torbieli. Ponadto, zbyt duża ilość pęcherzyków zwiększa poziom androgenów, które odpowiadają za nadmierne owłosienie pojawiające się w tej chorobie na twarzy.

Przyczyny występowania PCOS

Istnieje przypuszczenie, że PCOS może być dziedziczny oraz pojawiać się u kobiet, u których w życiu płodowym doszło do nadmiernej ekspozycji na męskie hormony. Choroba zdecydowanie częściej występuje u kobiet z nadwagą lub otyłych, prowadzących niezdrowy tryb życia. Czynnikiem warunkującym może być także wczesne rozpoczęcie się okresu dojrzewania u pacjentki.

Zespół policystycznych jajników – jak często występuje?

Szacuje się, że choroba dotyka 4-12% kobiet w wieku rozrodczym. Warto zwrócić uwagę na to, że większość kobiet dowiaduje się o chorobie po nieudanych próbach zajścia w ciąże. Przyczyna schorzenia nie jest jednoznaczna i przypuszcza się, że największy związek z jej występowaniem ma uwarunkowania genetyczne.

Jak objawia się PCOS?

Jednym ze współistniejących objawów są zaburzenia menstruacyjne (częste lub rzadkie miesiączki, nagłe zaprzestanie miesiączkowania w wieku przedmenopauzalnym). Dodatkowo może się pojawić nadmierne owłosienie w miejscach typowych dla mężczyzn (okolice brodawek sutkowych, pleców, twarzy). Ponadto wyróżnić możemy: przetłuszczanie się skóry i włosów, trądzik i łysienie typu męskiego (tzw. zakola). 

PCOS często towarzyszy insulinoopornosć, dlatego często występująym objawem jest przyrost masy ciała (otyłość typu androidalnego).

Zauważam objawy – co robić?

Zauważenie powyższych objawów, zwłaszcza jeżeli dotyczy to zaburzeń miesiączkowania, powinno być skonsultowane u lekarza ginekologa lub ginekologa-endokrynologa. Tacy specjaliści będą mogli poprowadzić i zlecić dalszą diagnostykę, aby znaleźć przyczynę problemu. 

Nierzadko problem zespołu policystycznych jajników jest bardzo złożony i potrzebna jest opieka więcej niż jednego specjalisty np. przy występowaniu depresji lub zaburzeń lękowych, należy rozpocząć współpracę z lekarzem psychiatrii. Jeżeli problemem jest nadwaga lub\i niezdrowe nawyki żywieniowe, warto skonsultować swój przypadek z dietetykiem

Podejście do PCOS powinno być interdyscyplinarne.

Zespół policystycznych jajników- rozpoznanie

Ze względu na złożoność tej choroby, jej diagnostyka wymaga czasu i wielu badań. Lekarz musi wykluczyć inne schorzenia (zespół Cushinga, wrodzony przerost nadnerczy, hiperprolaktynemia, choroby tarczycy, obecność w organizmie guzów, które wydzielają męskie hormony płciowe).Pierwszym krokiem jest zawsze wywiad i badanie ginekologiczne. 

Obecnie, w rozpoznaniu choroby stosuje się tzw. kryteria Rotterdamskie, aby móc stwierdzić PCOS, pacjentka musi spełniać 2 z 3 poniższych kryteriów:

  • brak lub rzadka owulacja
  • obecność objawów związanych ze zwiększaniem się stężenia androgenów we krwi
  • charakterystyczny obraz jajników w badaniu USG

Lekarz ginekolog może zlecić szereg badań hormonalnych, które należy wykonać w pierwszej fazie cyklu, między 3. a 5. dniem od pierwszego dnia miesiączki. Badania takie powinny obejmować pomiar stężenia testosteronu, androstendionu i dehydroepiandrosteronu (DHEA-S), SHBG, hormonu luteinizującego (LH) i folikulotropowego (FSH). Istotne jest także zmierzenie glukozy na czczo i po 2 godzinach od spożycia 75 g. roztworu glukozy (test OGTT).

Diagnostyka i leczenie PCOS 

Wykrycie PCOS jest możliwe wyłącznie przez lekarza ginekologa. W pierwszej kolejności wykonywane jest badanie poziomu hormonów oraz USG transwaginalne. Zwykle leczenie schorzenia opiera się na terapii farmakologicznej i polega na wyciszeniu uwalniania jajeczek przez jajniki. Dzięki temu spada liczba pęcherzyków powodujących pojawianie się torbieli.

Jeżeli pacjentka, u której stwierdzono zespół policystycznych jajników, ma nadwagę, leczenie należy rozpocząć od zmiany stylu życia. Istotne jest, aby zrzucić nadmierne kilogramy, zmienić nawyki żywieniowe i uprawiać regularnie jakąś formę aktywności fizycznej. Rekomendowane jest także stosowanie diety o niskim indeksie glikemicznym. Może to być jednak niewystarczające i wtedy specjalista wprowadza leczenie farmakologiczne, które dobierane jest indywidualnie, w zależności od oczekiwanego efektu.

Kobietom, które nie zamierzają w najbliższym czasie zajść w ciąże proponuje się dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne. Mają one na celu złagodzenie objawów. W niektórych przypadkach specjalista może zlecić stosowanie samych antyandrogenów np. finasterydu, które mają za zadanie likwidować objawy zwiększonego stężenia androgenów we krwi. Taka terapia może być stosowana jedynie jeżeli pacjentka zabezpiecza się przed zajściem w ciąże. 

Jeżeli pacjentce zależy na zajściu w ciąże, kluczowe jest zastosowanie terapii leczenia niepłodności, której głównym celem jest powrót cykli owulacyjnych. W leczeniu farmakologicznym najczęściej stosuje się cytrynian klomifenu. Lekiem, który jest wykorzystywany u wszystkich kobiet, u których leczy się PCOS, jest metformina. Pomaga ona utrzymać prawidłową równowagę metaboliczną. Jeżeli łączy się ją z odpowiednimi zmianami stylu życia, może to zapobiec powikłaniom zespołu policystycznych jajników.

Zespół policystycznych jajników- czy jest możliwe całkowite wyleczenie?

Niestety, ale podejmowane leczenie ma na celu złagodzenie objawów i podniesienie komfortu życia chorej. Zaprzestanie stosowania terapii zalecanej przez specjalistów będzie skutkowało nawrotem dolegliwości. Dlatego tak ważne jest, aby sumiennie stosować się do wskazówek i działać zgodnie z wytycznymi lekarzy.

Aby być z nami na bieżąco: Facebook, Instagram
Aby umówić się do naszych specjalistów: ZnanyLekarz